5).Một số đặctrưng quan trọng khác củasản phẩmbảo hiểm hưu trí tự nguyện
@ Rút trước tài khoản bảo hiểm hưu trí(theoĐiều 13, 14):
Người được bảo hiểm không được rút trước hạn (một phần hoặc toàn bộ giá trị) tài khoản bảo hiểm hưu trí khi chưa đạt đến độ tuổi nhất định theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm, trừ trường hợp người được bảo hiểm bị suy giảm khả năng lao động 61% trở lên hoặc mắc bệnh hiểm nghèo theo quy định của pháp luật. Quy định này nhằmđảm bảothực hiệnmục tiêu an sinh xã hộicủa BHHTTN vàchính sách ưu đãi về thuếthu nhập dành cho BHHTTN được thực thi đúng đối tượng.
@Chuyển tài khoản bảo hiểm hưu trí (theoĐiều 15):
Khi người được bảo hiểm chấm dứt hợp đồng lao động hoặc mất việc và không còn là thành viên của hợp đồng bảo hiểm hưu trí nhóm, người được bảo hiểm có quyền sau đây:
-Chuyển giá trị tài khoản bảo hiểm hưu trí từ hợp đồng bảo hiểm hưu trí nhóm sang hợp đồng bảo hiểm hưu trí cá nhân với giá trị tương ứng tại cùng doanh nghiệp bảo hiểm, hoặc
-Chuyển tài khoản bảo hiểm hưu trí của mình sang hợp đồng bảo hiểm hưu trí nhóm của doanh nghiệp mới (có thểtại cùng doanh nghiệp bảo hiểm hoặc doanh nghiệp bảo hiểm khác).
Để bảo đảm quyền lợi của người tham gia, giá trị tài khoản bảo hiểm hưu trí được chuyển giao sẽ tích lũy theo thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm hưu trí nhóm mới và doanh nghiệp bảo hiểm nhận chuyển giao không được phép tính phí ban đầu đối với giá trị tài khoản bảo hiểm hưu trí được chuyển giao.
@Phí (theoĐiều 8)
Thông tư 115 quy định rõ các loại phí doanh nghiệp bảo hiểm được khấu trừ, cụ thể:
-Phí ban đầu:được khấu trừ từ phí bảo hiểm thu được, trước khi phân bổ vào tài khoản bảo hiểm hưu trí, dùng để trang trải chi phí phát hành hợp đồng bảo hiểm, chi phí thẩm định bảo hiểm, chi phí kiểm tra y tế, chi hoa hồng đại lý và chi phí khác.
-Các loại phí khấu trừ từ tài khoản bảo hiểm hưu trí:
* Phí bảo hiểm rủi ro: là khoản phí đểđảm bảo thanh toán quyền lợi bảo hiểm rủi ro theo cam kết tại hợp đồng bảo hiểm.
Doanh nghiệp bảo hiểm được chủ động lựa chọn bảng tỷ lệ tử vong và bảng tỷ lệ thương tật toàn bộ vĩnh viễn để tính phí bảo hiểm rủi ro nhưng trong mọi trường hợp, tỷ lệ tử vong áp dụng không cao hơn tỷ lệ tử vong CSO 1980 và tỷ lệ thương tật toàn bộ vĩnh viễn không cao hơn 10% bảng tỷ lệ tử vong CSO 1980;
* Phí quản lý hợp đồng bảo hiểm: là khoản phí để bù đắp chi phí liên quan đến việc duy trì hợp đồng bảo hiểm và cung cấp thông tin liên quan đến hợp đồng bảo hiểm cho bên mua bảo hiểm;
-Phí quản lý quỹ được dùng để chi trả cho các hoạt động quản lý quỹ hưu trí tự nguyện và tối đa không quá 2% giá trị tài sản đầu tư của quỹ trong năm;
-Phí chuyển tài khoản bảo hiểm hưu trí là khoản phí bên mua bảo hiểm phải trả cho doanh nghiệp bảo hiểm hiện đang quản lý tài khoản bảo hiểm hưu trí khi thực hiện chuyển giao tài khoản bảo hiểm hưu trí sang doanh nghiệp bảo hiểm mới.
Phí chuyển tài khoản bảo hiểm hưu trí tối đa không quá 5% giá trị tài khoản chuyển giao đối với hợp đồng bảo hiểm năm đầu tiên, năm thứ 2 không quá 4%, năm thứ 3 không quá 3%, năm thứ 4 không quá 2% và từ năm thứ 5 trở đi không quá 1%;
-Các loại phí khác (nếu có) phải được Bộ Tài chính chấp thuận bằng văn bản.
Thêm vàođó, Thông tư cũng quy định rõ:
+ Doanh nghiệp bảo hiểm phải tính toán chính xác, công bằng và hợp lý các khoản phí nêu trên, phù hợp với sản phẩm đã được Bộ Tài chính phê chuẩn và thông báo cho bên mua bảo hiểm khi giao kết hợp đồng bảo hiểm hưu trí.
+ Hợp đồng bảo hiểm hưu trí phải quy định rõ các khoản phí tối đa áp dụng cho bên mua bảo hiểm. Doanh nghiệp bảo hiểm phải công khai rõ ràng, đầy đủ các loại phí, cách xác định và tỷ lệ các khoản phí áp dụng cho bên mua bảo hiểm trong các tài liệu giới thiệu sản phẩm và tài liệu minh họa bán hàng.
Bình luận:
– Với dòng sản phẩm liên kếtchung, các loại phí chính là nguồn bù đắp chi phí và hình thành lợi nhuận cho doanh nghiệp bảo hiểm đồng thời các loại phíảnh hưởng trực tiếp đến giá trị tài khoản bảo hiểm hưu trí của mỗi người tham gia. Việc quy định rõ cácloạiphí, đặc biệt mức trần của một số loại phí(như phí bảo hiểm rủi ro, phí quản lý quỹ, phí chuyển tài khoản bảo hiểm hưu trí)và công khai các loại phísẽ có tác dụngbảo vệ quyền lợi của khách hàng đồng thời cũng giúp tạo lập thị trường cạnh tranh lành mạnh và bền vững hơn.Điều này về cơ bản phù hợp vớitrình độ phát triển của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay.
– Quy định cũng cho phép doanh nghiệpđược chủ động nhấtđịnh trong việc xácđịnh các loại phí, đặc biệt là phí ban đầu, qua đó tạo sự khác biệt và tính cạnh tranh của sản phẩm. Tuy vậy, việc quy địnhtỷ lệ thương tật toàn bộ vĩnh viễn không cao hơn 10% bảng tỷ lệ tử vong CSO 1980 có thểkhông đủ để trả tiềnn bảo hiểm rủi ro trong trường hợp phạm vi bảo hiểmthương tật toàn bộ vĩnh viễn rộng hoặcở những độ tuổihay những nhóm ngườiđược bảo hiểmnhấtđịnh…
6).Tính chất củasản phẩmbảo hiểm hưu trí tự nguyện
Mặc dù Thông tư 115 không nói rõ nhưng qua các quy định có liên quan (như quy định về quyền lợi hưu trí cơ bản, quỹ hưu trí tự nguyện, Quy định về đầu tư tài sản của quỹ hưu trí tự nguyện, các loại phí…), có thể thấy BHHTTN được quy định vàthiết kế dưới hình thức bảo hiểm liên kết chung – một hình thức của dòng sản phẩm bảo hiểm liên kết đầu tư. Đây là dòng sản phẩm ngày càng được sử dụng phổ biến trên thế giới trong việc cung cấp bảo hiểm hưu trí nghề nghiệp, hưu trí bổ sung, hưu trí tự nguyện. Nói cách khác, BHHTTN được quy định dưới dạng chương trình hưu trí với mứcđóng góp xácđịnh(defined contribution), thay vìcó quyền lợi xác định (defined benefits) như trong BHXH.
Khi được thiết kế dưới dạng bảo hiểm liên kếtchung, BHHTTN có nhữngưu điểm vànhượcđiểm như sau:
– Xét từ phương diện khách hàng:
+ Dòng sản phẩm này cung cấp cho khách hàng sự linh hoạt trong đóng phí và lựa chọn quyền lợi bảo hiểm (nhưđã phân tíchở trên), qua đó có thể hoạchđịnh kế hoạch tài chính hưu trí và bảo vệ phù hợp vớiđiều kiện, hoàn cảnh của mình. Thêm vào đó, BHHTTN dòng sản phẩm liên kết chung cung cấp cho khách hàng sự đảm bảo về quyền lợi đầu tư (cũng chính là quyền lợi hưu trí) thông qua lãi suất đầu tư cam kết tối thiểu thỏa thuận tại hợp đồng bảo hiểm.Thông tư cũng quy định rõ “Doanh nghiệp bảo hiểm có trách nhiệm sử dụng tài sản của quỹ chủ sở hữu để bù đắp cho từng tài khoản bảo hiểm hưu trí phần thâm hụt so với lãi suất đã cam kết.”(theoKhoản 2, Điều 13)
+ Các quyền lợi, các khoản phí theo hợp đồng và kết quả đầu tư của quỹ hưu trí tự nguyện được kiểm toán và công khai, minh bạch cùng với cơ chế quản lý, giám sát (đặc biệt là giám sát tài chính) của cơ quan quản lý sẽgiúp đảm bảo quyền lợi của khách hàng. Bên cạnh đó, do đặc tính minh bạch của sản phẩm liên kết chung và sự cạnh tranh giữa các doanh nghiệp bảo hiểm, khách hàng có thể lựa chọn được doanh nghiệp và sản phẩm đem lại giá trị tốt nhất cho mình thông qua sự so sánh về các yếu tố như quyền lợi, các loại phí, kết quảđầu tư, chất lượng dịch vụ, danh tiếng của doanh nghiệp…
– Xét từ phía doanh nghiệp bảo hiểm nhân thọ, dòng sản phẩm liên kết chung cũng giúp doanh nghiệp quản lý và giảm thiểu rủi ro, đặc biệt là rủi ro đầu tư và rủi ro chi phí. Cụ thể, với rủi ro đầu tư, doanh nghiệp bảo hiểm có thể chuyển giao một phần rủi ro này sang khách hàng thông qua việc đưa ra lãi suất cam kết tối thiểu thận trọng. Doanh nghiệp bảo hiểm cũng có thể giảm thiểu rủi ro chi phí (tức là, rủi ro các khoản phí thu được từ hợp đồng không đủ trang trải các chi phí phát sinh) thông qua việc quy định có thể điều chỉnh một số loại phí (như phí quản lý hợp đồng) theo lạm phát. Tuy vậy, do tính chất minh bạch của sản phẩm, sản phẩm của các doanh nghiệp khá dễ so sánh về các phương diện như: quyền lợi, các loại phí, kết quảđầutư… Chẳng hạn, nếulãi suất cam kết tối thiểu thấp hơn so với công ty cạnh tranh sẽ làm giảm tính cạnh tranh và hấp dẫn của sản phẩm, nhất là khi khác hàng ưa thích sự đảm bảo. Tương tự, việc quy định điều chỉnh các loại phí với biên độ lớn cũng làm giảm tính hấp dẫn và cạnh tranh của sản phẩm.Đặc biệt, doanh nghiệp bảo hiểm cần thực hiệnđầu tư tốtđể có thểthu hút khách hàng vàđem lại hiệu quả kinh doanh.
Tóm lại, các quy định liên quan đến sản phẩm BHHTTN về cơ bản phù hợp với trình độ phát triển kinh tế-xã hội của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay và giai đoạnđầuthử nghiệmBHHTTN.Các quy định này cũng đặt mục tiêu cao trong việc bảo vệ người tiêu dùngđồng thờinhằm thiết lập thị trườngbảo hiểm hưu trícạnh tranh lành mạnh và phát triển bền vững.Tuy vậy, những quy định này có thểchưa hoàn toàn phù hợp để sản phẩm có thể tiếp cậnvàđápứngtốt nhất đến những ngách thị trường khác nhau như thị trườngkhách hàngcao cấp.Do vậy, để BHHTTN phát triển, các quy định về sản phẩm và các quy định liên quan cần tiếp tụcđược hoàn thiện trong tương lai trên cơ sởđòi hỏi của thực tiễn. Thêm vào đó, về phương diện khung pháp lý, để sản phẩm BHHTTN có thể triển khai thành công, ngoài quy định sản phẩm còn cần có các quy định liên quan khác, đặc biệt là quy định về hoa hồng, thù lao và chính sáchưu đãi thuế, phù hợp với thực tiễn.
Hết.
Ths. Lương Xuân Trường.
{fcomment}
Comments are closed.